Uvala Loryma

Uvala Loryma, poznata i kao Bozukkale, nalazi se u blizini južnog vrha poluotoka Bozburun koji se prostire oko 34 km jugozapadno od Marmarisa. Njegova udaljenost od otoka i grada Rodosa iznosi samo 22 km i po vedrom vremenu kuće i lučke građevine grada Rodosa mogu se u daljini razabrati i golim okom.

Uvala Loryma jedna je od nekoliko velikih uvala poluostrva Loryma ili Bozburun koja je u antici bila poznata pod nazivom karijski Hersonez. Ova uvala sa kristalnom modrom vodom okružena je rijetko pošumljenim brdima i planinama; na sjeveru se strmo uzdižu s obale. Samo na sjeverozapadnom kraju uvale postoje tri ravnice od kojih jedna doseže prilično duboko u unutrašnjost. Kao planine, cjelokupno okruženje uvale karakterizira malo raslinja i golih stijena. Zbog ovoga kao i zbog njenog usamljenog položaja, u kombinaciji s ruševinama i poludivljim kozama i magaracima, uvala ima svoj poseban čar. Vjerovatno iz tog razloga, uvala je i danas popularno odredište brojnih jedrilica, kao i stanica „Plavog putovanja“ pod nazivom Gulet tours.

Vjerovatno od sredine 4. vijeka prije nove ere pa nadalje - ovdje se, međutim, mišljenja istraživača razlikuju - poluotok je jezgro rodskog kopnenog posjeda, takozvane rodijske pereije. O tome svjedoče brojni natpisi kao i keramika, posebno otisnute ručke amfora. Zbog blizine Rodosa, može se pretpostaviti da je u drevna vremena zaliv Loryma (Bozukkale) od izvjesnog značaja za Rodođane i njihovo širenje na kopno. Na području oko zaljeva postoje brojna arheološka svjedočanstva, posebno ruševine takozvane lučke tvrđave iz koje potječe tursko ime uvale (Bozukkale = slomljeni dvorac), te istoimenog naselja Loryma.

Istorijski pregled:

Najstariji tragovi ljudskog prisustva u uvali Loryma datiraju još iz doba kalkolitisa (5,500–3,500 pr. n. e.). Od Geometrijskog doba (900–700. Pr. Kr.) nadalje, u okruženju zaljeva polako se razvijala stalna populacija. Počevši od 4. vijeka pr.n.e., od članstva na Rodosu, zaljev Loryma i cijeli poluotok doživjeli su ekonomski procvat što potvrđuju i arheološki nalazi, posebice drevna seoska gospodarstva. U to vrijeme zaljev je bio dom rodske pomorske baze, vjerovatno u kombinaciji s arsenalom (grčki: ὁπλοθήκη) čije postojanje je do 19. vijeka sačuvano u nazivu "Oplothiki".

U periodu od 1. vijeka pr.n.e. do 4. vijeka n.e., poluostrvo Loryma izgleda da je bilo skoro nenaseljeno. Tek u ranom vizantijskom razdoblju dolazi do privremenog naseljavanja, što se može primjetiti u ruševinama zaljeva i šire okolice. U kasnom srednjem vijeku, prema savremenim portolanskim kartama, morala je postojati luka pomorske moći Amalfi u zalivu, pošto se u Portolancima pojavljuje kao „Porto Malfetano“.

Prema drevnim izvorima, zaljev Loryma, posljednja luka prije nego što se stigne do rta Karaburun, drevni Κυνός σῆμα, služio je nekoliko puta kao okupljalište flota. Kažu da su se ondje okupljali sljedeći zapovjednici sa svojim flotama: 395. godine prije Krista, atenski general Konon (Diod. Sic. 14.83.4.), 305. pr. Rodos (Diod. Sci. 20.82.4), 190. godine prije Krista, rimska flota (Livy 37,17,8), 42. godine prije Krista, rimski senator Gaius Cassius Longinus (App. B. Civ. 4,72), a 1522. godine sultan Sulejman I, zvani Veličanstveni.

Arheološka istraživanja:

Uvala Loryma sa svojim drevnim svjedočenjima tek je nedavno dobila pažnju arheologa. Ruševine u zaljevu prvi put spominju William M. Leake 1842. i Ludwig Ross 1852. Iako su obojica spomenuli ruševine, nisu poduzimali daljnja arheološka istraživanja.

Prvo naučno istraživanje obavili su 1880-ih njemački arheolozi Otto Benndorf i Georg Niemann. Prvo su nacrtali plan uvale s najvažnijim ruševinama na njemu (takozvana lučka tvrđava, naselje Loryma i ona na Asar Dağu).

Početkom 20. st. Braća Michalis i Nikitas Chaviaras koji su živjeli na susjednom otoku Symi, kao i drugi istraživači, posebno iz Velike Britanije, posjetili su zaljev Loryma s ciljem pronalaska drevnih natpisa.

Međutim, najopsežnije istraživanje se dogodilo krajem 20. st. Njemački arheolog Winfried Held organizirao je intenzivno istraživanje 1995. godine, i od 1999. do 2001. godine i tada je istražio ruševine u zaljevu koje su jedva dodirnute još od antike.

Razgledanje:

U uvali Loryma nalazi se mnoštvo drevnih ruševina. Najvažnije i najlakše razaznati su one takozvane lučke tvrđave i dva naselja u Lorymi i Asar Dağ.

Lučka tvrđava: Dobro očuvane ruševine takozvane lučke tvrđave nalaze se na južnoj obali zaljeva Loryma, neposredno iznad njenog ulaza. Približno 334 m dugačka i 36 m široka tvrđava ima zid debljine oko 2,5 m koji i danas stoji do visine od 6 m. Uz obrambeni zid nalazi se 11 kula, uključujući i dvije kružne, smještene na zapadnom i istočnom kraju. Sve su kule opremljene ulazima u prizemlju.

Uz nekoliko izuzetaka, skoro svaki toranj prikazuje rupe u sebi, ali samo jedan od njih, koji se nalazi na severnoj strani, ima „prozor“, koji seže od poda do tavanice. U ovoj kuli je verovatno bio postavljen katapult. Od nekoliko postolja, samo je jedan na jugoistoku tvrđave u potpunosti sačuvan. Lučka tvrđava je vjerovatno sagrađena početkom 3. st. pr.n.e. od strane Rodosa, što je naznačeno nekim natpisima unutar i izvan tvrđave. Samo nekoliko godina prije toga Rhodes je pretrpio opsadu Demetriusa Poliorcetesa koja je započeta 305/304. god. u zalivu Loryma. U ranom vizantijskom razdoblju na zapadnom dijelu tvrđave izgrađena je trobrodna bazilika, dugačka oko 14 m i široka 10 m.

Naselje Loryma: Naselje je smješteno na ravnom brežuljku na sjevernom kraju zaliva. Na sjeverozapadu ga nadmašuje brdo akropola. Naselje je okruženo bivalvularnim zidom koji je i dalje visok do 2,5 m i nekada je imao 6 postolja.

Kao dodatni odbrambeni elementi, na sjeveroistočnom zidu se nalazi kula koja je i dalje visoka oko 3,5 m, a vjerovatno je postojao i bastion u jugoistočnom uglu. Zid kruga ima dvije faze, arhaičnu i klasičnu koja se može razlikovati zidanjem; klasični zid većim dijelom slijedi tok arhaičnog.

Unutar naselja pronađeni su tragovi blizu 50 manjih prebivališta; u centru je bio mali trg na kojem su se možda nalazile dvije javne zgrade. Akropoli koji se uzdižu visoko iznad naselja imali su svoju utvrdu sa dvije faze.

Na krajnjem sjeverozapadu akropola nalazi se gotovo pravougana ravan koja je mogla biti temelj tornja, ali to je diskutabilno. Zbog zidanja, mogla je biti sagrađena u kasno klasično ili rano helenističko doba.

Ostali nalazi: zapadno od naselja proteže se nekropola. Ovde možete pronaći brojne stepenaste baze, koje su nekada nosile spomenike. Tipični su za karijski Herson. U okolini naselja može se prepoznati više svetišta.

Oni su, između ostalih, bili posvećeni Apolonu, Artemisu Pergaji ili Kybeleu, samo spomenemo nekoliko. Sva svetišta su jedva sačuvana i identificirana samo natpisima. Na rubovima ravnica mogu se naći ruševine brojnih helenističkih seoskih imanja. U ravnicama su sačuvani ostaci 6 crkava vizantijskog doba. Oko 800 m sjeverozapadno od naselja nalaze se ostaci ranog utvrđenja.

Naselje na Asar Dağu: Više se ne nalazi u neposrednoj blizini uvale, već na planini zvanoj Asar Dağ, oko 1,5 km sjeveroistočno od Loryma, postoji još jedno naselje. Nije se moglo identificirati ni sa jednim naseljem koje je spomenuta u zapisima o poluotoku. Naselje je okruženo zidom; zbog izoliranog položaja sačuvan je do visine do 4 m.

Kako on nije bio predmet intenzivnih arheoloških istraživanja, daljnje informacije se ne mogu pružiti. Iz naselja na Asar Dağu otvoren je pogled na okolne planine, visoravni i more s obje strane Karijskog Hersonesea.

Savjeti za posjetitelje:

Zbog izolovanog okruženja, ruševine u zalivu Loryma (Bozukkale) nisu eksploatisane za turizam.

Dok se do lučke tvrđave i naselja Loryma lako može doći iz jednog od tri restorana na obali (restoran „Mornarska kuća“ Mustafe Şengül nalazi se na pola puta između dva lokaliteta), za posjetu naselju na Asar Dağu, preporučljivo je zatražiti lokalnog vodiča.

Dolazak:

Čamcem: Najbolji način za dolazak do uvale Loryma je brodom. Neke od tura Guleta koje počinju ili završavaju u mjestu Marmaris zaustavljaju se u ovoj uvali. U posljednje vrijeme čini se da je moguće doći iz Serçe Limanı-a do Loryma brodom za oko 30 minuta („Prenses inci boat tour“). Međutim, automobil za iznajmljivanje ili dolmuş potrebni su da biste stigli do Serçe Limanı.

Pješice: Ako imate više vremena, prošetajte se od Serçe Limanı do uvale Loryma. Dio „Karijske staze“ vodi od Serçe Limanı do uvale Loryma. Međutim, morate očekivati ​​4 sata hoda. U tom se slučaju preporučuje šator jer je teško napraviti put napred i nazad i razgledavanje grada u samo jednom danu.